Hełmy ochronne - rodzaje i podstawowe normy prawne

Zagrożenia spowodowane spadającymi przedmiotami, a także uderzenia głową o wystające elementy konstrukcyjne lub o przemieszczające się obiekty mogą być przyczyną obrażeń skóry głowy, kości czaszki, kręgów szyi oraz mózgu. Urazy głowy są na 3. miejscu częstotliwości urazów, a około 12 % zgłoszonych wypadków na stanowisku pracy to właśnie urazy głowy. Aż 28% śmiertelnych wypadków spowodowanych jest urazami głowy. Stosowanie hełmów ochronnych może uchronić przed w/w zagrożeniami. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, jakie wymagania powinny spełniać hełmy ochronne.

Rodzaje hełmów ochronnych

W potocznym nazewnictwie stosuje się określenia "kaski ochronne" czy kaski budowlane. Nie jest to jednak zgodne z nomenklaturą stosowaną w normach. Hełmy ochronne są specjalnie projektowane dla określonych stanowisk pracy, wykorzystując specyficzne właściwości materiałów, z których są wykonane oraz ich cechy konstrukcyjne.

Najczęściej spotykamy poniższe rodzaje hełmów ochronnych:

• hełmy budowlane i przemysłowe,
• hełmy do pracy na wysokości,
• hełmy dla kanalarzy,
• hełmy dla górników,
• hełmy dla leśników,
• hełmy dla elektromonterów,
• hełmy dla hutników.

Na wielu stanowiskach pracy jak np. górnictwo, energetyka, budownictwo czy leśnictwo wytwarza się zagrożenia dla głowy pracownika. Do najpoważniejszych z tych zagrożeń należą urazy mechaniczne. Głównym zadaniem hełmów jest zabezpieczenie głowy użytkownika przed:

• Uderzeniami, które pochodzą od spadających przedmiotów
• Uderzeniami o nieruchome niebezpieczne obiekty znajdujące się na stanowisku pracy,
• Poprzecznie działającymi siłami ściskającymi,
• oraz dodatkowo przed otwartym płomieniem, odpryskami stopionego metalu, porażeniem prądem elektrycznym.

Hełmy ochronne, które spełniają wymagania normy PN-EN 397:1997 służyć mogą również jako konstrukcja bazowa dla innych środków ochrony indywidualnej. Czyli przykładowo do osłon oczu i twarzy, ochronników słuchu, osłon karku.

Hełmy przemysłowe różnią się konstrukcją, w zależności od ich przeznaczenia. Można jednak wskazać na trzy elementy, które są wspólne: skorupę, więźbę oraz pas główny. O budowie przemysłowych hełmów ochronnych przeczytasz w dalszej części tekstu.

Hełmy ochronne - podstawowe normy prawne

Hełmów ochronnych dotyczą dwie podstawowe normy prawne:

• EN 397 - Przemysłowe hełmy ochronne - norma określa parametry techniczne a także wymagania fizyczne, metody badań i wymagania, które dotyczą znakowania hełmów ochronnych stosowanych dla przemysłu. Ustalone są wymagania obowiązkowe i dodatkowe.
• EN 812 - Przemysłowe hełmy lekkie – norma ta określa wymagania fizyczne, metody badań i parametry techniczne, które dotyczą oznakowania hełmów lekkich, stosowanych w przemyśle i chroniących przed uderzeniami. Nie chronią one przed skutkami uderzeń, upadkiem przedmiotów lub przed zawieszonymi bądź poruszającymi się ładunkami. Chronią tylko przed uderzeniem głową w przedmioty twarde i nieruchome z taką siłą, która może spowodować powierzchniowe rany lub rozdarcie skóry. Są to artykuły BHP, których nie wolno mylić z przemysłowymi hełmami ochronnymi, które są objęte normą EN 397.

Budowa przemysłowych hełmów ochronnych

Przemysłowe hełmy ochronne mogą różnić się konstrukcją w zależności od ich przeznaczenia. Można wyszczególnić wspólne podstawowe elementy niezależnie od tych różnic.

• skorupa - jest to zewnętrzna część hełmu, która nadaje kształt. Podstawowe zadanie skorupy to przejęcie uderzenia, częściowe pochłonięcie jego energii oraz przekazanie pozostałej części energii na więźbę. Drugim zadaniem jest ochrona głowy przed przedmiotami o ostrych kształtach. Skorupa może być wyposażona w otwory wentylacyjne, rondo, rynienkę, daszek, uchwyty do mocowania nauszników przeciwhałasowych lub osłony twarzy. Obecnie do produkcji skorup wykorzystywane są tworzywa termoplastyczne (polietylen, ABS) lub laminaty duroplastyczne (żywica fenolowa z włóknem tekstylnym, żywica poliestrowa z włóknem szklanym).
• więźba – składa się na wewnętrzną część hełmu, przymocowana jest do skorupy i styka się bezpośrednio z głową użytkownika. Ma za zadanie amortyzowanie uderzenia, które przyjęte jest przez skorupę. Dodatkowo ma na celu rozłożenie działających sił na możliwie największą powierzchnię górnej części głowy. Pasy nośne więźby są najczęściej wykonywane z tkanych taśm poliamidowych lub poliestrowych.
• pas główny - obejmuje głowę użytkownika na wysokości czoła oraz u podstawy czaszki. Umożliwia stabilne osadzenie hełmu na głowie w powiązaniu z więźbą. Na wewnętrznej stronie pasa głównego umiejscowiony jest mocowany potnik, który ma za zadanie wchłanianie potu z czoła. Może być zamontowany do pasa głównego pasek podbródkowy. Zabezpiecza on dodatkowo przed spadaniem hełmu z głowy. Obwód pasa głównego jest regulowany i może być dostosowywany do obwodu głowy poprzez pokrętło lub skokowo poprzez zaczepy.

Przykładowe wykonanie skorup i więźb znajdziesz w poniższej tabeli:

Oprócz przemysłowych hełmów ochronnych oraz lekkich na rynku dostępne są także wysokoskuteczne hełmy ochronne. Mają one za zadanie zabezpieczyć pracownika w przypadku występowania zagrożeń uderzenia przez spadające przedmioty o dużej energii i ostrych krawędziach. Dodatkowo zabezpieczają przed uderzeniami pozaciemieniową częścią głowy o niebezpieczne obiekty na stanowisku pracy.  Spełniają one wymagania normy PN-EN 14052: 2006(U).

Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj także nasz artykuł - jak ważny jest odpowiedni dobór hełmu ochronnego?

Zobacz naszą ofertę w kategorii hełmy i kaski ochronne.